ما در قرآن کریم کلمه " معاد " نداریم

متفکر شهید استاد مرتضی مطهری:

 بعضی  معاد را به این شکل توجیه می کنند : معاد یعنی عود ارواح به اجساد ، یعنی انسان وقتی که می میرد روحش از بدنش مفارقت می کند و این روح جدای از بدن هست در یک عالمی ( که آن عالم را عالم برزخ می گویند ) تا وقتی که بناست قیامت شود ، ولی وقتی که قرار شد قیامت شود ، آن وقت روحها برمی گردند به بدنهای خودشان ، هر روحی به بدن خودش بر می گردد . این طور آمده اند مطلب را تعبیر کرده اند . یک مطلب را باید قبلا عرض کنم و آن این است که اتفاقا در تعبیرات قیامت ، ما کلمه " معاد " نداریم . از همه اسمهای قیامت معروفتر معاد است ولی این اصطلاح ، اصطلاح شرعی نیست ، یعنی اصطلاح متشرعه است ، آنهم به مفهوم خاصی . در قرآن کریم ، ما کلماتی نظیر معاد داریم مثل " ماب " ولی کلمه معاد را نداریم . در دعاها و احادیث هم من الان یادم نیست که در جایی از قیامت با کلمه معاد تعبیر شده باشد . کلمه معاد را ظاهرا متکلمین خلق کرده اند . این کلمه می تواند کلمه درستی هم باشد یعنی با تعبیرات قرآن منطبق باشد اما چون معاد یعنی مکان عود یا زمان عود ( اسم مکان و زمان است ) ، آنها که این کلمه را گفته اند به این اعتبار گفته اند که قیامت را یا زمان عود به معنی اعاده معدوم می دانسته اند ، یا زمان عود ارواح به اجساد . در قرآن ، ما کلماتی شبیه کلمه معاد داریم ، کلمه معاد نداریم ولی کلمه " مرجع " یا " رجوع " و کلمه " ماب " داریم . " عود " یعنی بازگشت . " عود " را در جایی می گویند که یک چیزی از یک اصلی آمده باشد ، دو مرتبه به آن اصل برگردد ، می گویند عود کرد . " رجوع " هم همین طور

است ، " رجوع " هم یعنی بازگشت ، باید یک آمدنی باشد تا بازگشت صدق کند ، و لهذا اگر در قرآن درباره قیامت کلمه " عود " نداریم ، کلمه " رجوع " داریم اما آنچه در قرآن کلمه " رجوع " و امثال آن آمده ، به معنای بازگشت به خداست ، یعنی تعبیر قرآن این است . در قرآن هیچ جا رجوع ارواح به اجساد نیامده ،

یا هیچ جا رجوع به معنای [ بازگشت ] بعد از معدوم شدن نیامده ، بلکه تعبیر این است : " « انا لله »" ما از آن خدا هستیم ، " « و انا الیه راجعون »"  و ما به سوی او بازگشت می کنیم . پس کلمه معاد را هم اگر ما به کار ببریم ، اگر به معنی عود الی الله استعمال کنیم ، آنوقت با تعبیرات قرآنی ، خوب منطبق می شود . یا این تعبیر : " « و ان الی ربک المنتهی » و اینکه نهایت و تمامیت و پایانی به سوی پروردگار است ، یعنی به سوی او همه چیز پایان می یابد ، " « ان الی ربک الرجعی »"  . و امثال این تعبیرات .